Tết nguyên đán không thể thiếu mâm ngũ quả để cúng tổ tiên và trang trí trên bàn thờ. Hầu như nhà nào cũng có mâm ngũ quả nhưng không phải ai cũng biết cách bày mâm ngũ quả cho đúng cách.
1. Ngũ quả là những quả gì?
Muốn biết cách bày mâm ngũ quả trước hết cần phải biết ngũ quả là những quả gì. Ngũ đọc theo tiếng Hán Việt có nghĩa là năm quả. Năm quả để bày trên bàn thờ cúng gia tiên của người miền Bắc gồm những quả sau:
Chuối xanh
Đây là loại quả quan trọng không thể không có trong mâm ngũ quả của người miền Bắc. Nải chuối xanh bao giờ cũng chiếm vị trí quan trọng nhất trong mâm ngũ quả.
Chuối được sử dụng để bày thông thường là chuối tiêu hay còn gọi là chuối lùn. Đây là loại cây quen thuộc trong đời sống của người dân miền Bắc.
Hầu như ở các vùng nông thôn miền Bắc nhà nào cũng trồng chuối. Hình dáng của nải chuối như bàn tay xòe ra, nâng đỡ các loại quả khác.
Về mặt tâm linh, mọi người coi chuối là loại quả có thể che chở, đùm bọc, mang lại hạnh phúc, tài lộc, sức khỏe cho các thành viên trong gia đình.
Chọn chuối để bày mâm ngũ quả nên chọn nải có quả to, hơi cong, số quả lẻ, đầu quả có nhiều râu.
Bưởi hoặc phật thủ
Bưởi cũng là loại quả quan trọng trong mâm ngũ quả. Những năm gần đây, nhiều gia đình bày quả Phật thủ thay bưởi nhưng đối với cách bày truyền thống thì vẫn sử dụng bưởi. Quả bưởi hình tròn, màu vàng, tượng trưng cho sự tròn đầy, viên mãn. Về màu sắc, nưởi hoặc phật thủ có màu vàng, thuộc hành thổ, có ý nghĩa cầu mong sự bình an, may mắn.
Quả sung, đu đủ
Đây là hai loại quả được bày trên bàn thờ dịp tết bởi tên của chúng có ý nghĩa. Rất nhiều gia đình bày hai loại quả này để mong muốn cuộc sống của cả gia đình được đầy đủ, sung sướng cả năm, không bị khó khăn, thiếu thốn.
Cam, quýt, quất, ớt.
Những loại quả này có màu sắc đẹp, rực rỡ. Ngoài ra còn có ý nghĩa mong muốn cuộc sống được ấm no, đủ đầy quanh năm.
2. Cách bày mâm ngũ quả.
Trước khi học cách bày mâm ngũ quả, tất cả các loại quả phải được rửa sạch, để ráo nước.
Đầu tiên là bày nải chuối. Chuối xanh là loại quả chủ đạo trong mâm ngũ quả, vừa to nhất lại nặng nhất. Nải chuối được đặt xuống dưới cùng của mâm ngũ quả với những quả chuối cong, ngửa lên trên như bàn tay xòe để nâng đỡ các loại quả khác
Sau khi đặt nải chuối cố định thì đặt quả bưởi hoặc phật thủ lên trên, trong lòng của nải chuối. Quả bưởi được đặt chính giữa nải chuối, cuống lá ở phía bên trên. Với phật thủ, các tai (cánh) của phật thủ xòe ra như bàn tay của Phật.
Dân gian quan niệm ngày Tết bày phật thủ trên mâm ngũ quả sẽ được trời phật che chở, ban cho sự may mắn, bình an, phúc lộc đến cho gia đình.
Tiếp theo là các loại quả như cam, quýt, đu đủ, sung. Mỗi loại quả lại có những màu khác nhau với những ý nghĩa khác nhau được bày lên trên nải chuối, xung quanh bưởi/ phật thủ.
Cuối cùng là quất, ớt sừng. Đây là hai loại quả nhỏ được cài vào khe giữa những quả chuối tạo nên sự đan xen về màu sắc rất vui mắt, mang lại ý nghĩa sự hài hòa trong cuộc sống.
Với những ý kiến trên, hy vọng các bạn đã biết cách bày mâm ngũ quả đúng chuẩn trong ngày Tết. Một mâm ngũ quả vừa đẹp vừa ý nghĩa cho cả năm được bình an sung túc ai chẳng muốn phải không.